Δώρα και Ιδέες Δώρων

Ο Σωτήρης είναι ένα σκιουράκι πολύ ιδιότροπο στο φαγητό. Κάστανα, καρύδια και φουντούκια δε θέλει να τα δει ούτε ζωγραφιστά. Προτιμά τις σοκολάτες και τα πατατάκια, τα μπισκότα και τα γαριδάκια. Ώσπου βγαίνει για μια βόλτα στο δάσος και ζει μια περιπέτεια που θα τον κάνει ν' αλλάξει γνώμη...

Γυναίκες του Εμφυλίου…Ψυχές που καρτεράνε τρεμοσβήνοντας… Σαν την ψυχή της Μέλπως που συλλογιέται τη Φανούλα της, δεκαεξάχρονο κορίτσι, στον αγώνα με το τουφέκι. Παιδί την πήρε η ανάγκη μακριά, γυναίκα θα τη γυρίσει πίσω η ζωή. Αν υπάρχει ακόμη ζωή, συλλογιέται βαριά. Σαν της Αγγέλας την ψυχή, γονατισμένη μυστικά κάτω απ’ το εικονοστάσι. «Φέρ’ τους πίσω, Παναγιά μου», ψιθυρίζει τρέμοντας, «φέρε το γιο μου και φέρε και τον άντρα μου, κουράστηκα, Παναγία μου, λύγισα μονάχη να παλεύω». Και σαν την ψυχή της Αριάδνης, βουβή, χαμένη ανάμεσα στον πάνω και στον κάτω κόσμο. Ο άντρας της, ίσως κι η κόρη της, η Κατερινούλα της, στον κάτω κόσμο πια να βρίσκονται. Εκεί… εκεί μαζί τους είναι η θέση μου, συλλογιέται θλιμμένα. Εκεί και πουθενά αλλού. Μετά τις ΚΟΡΕΣ ΤΗΣ ΛΗΣΜΟΝΙΑΣ, οι τρεις ηρωίδες αυτού του βιβλίου, μορφές και μοίρες του λαού μας, βορά σ’ έναν απάνθρωπο εμφύλιο σπαραγμό.

Το ψαλτήρι είναι η συλλογή θρησκευτικών ύμνων του αρχαίου Ισραήλ. Ο Χριστός και οι Απόστολοί του το χρησιμοποίησαν στις προσευχές τους, ενώ η Εκκλησία, λόγω του πνευματικού του πλούτου, το δέχτηκε χωρίς καμιά αλλαγή στη λατρεία της.

O άνθρωπος είναι καμωμένος από συγκρούσεις. Η αρμονία που αποτελεί προϋπόθεση αλλά και στόχο, η ωριμότητα, δύσκολα πετυχαίνονται στην πράξη. Αν τα αντίθετα στο σύμπαν –στο εξαίσιο πέρασμα της μέρας στη νύχτα, του χειμώνα στο καλοκαίρι, της βροχής στον ήλιο, της φουρτούνας στη νηνεμία–, όλα τα διαφορετικά συνταιριάζουν υπέροχες συμφωνίες, στις συμπεριφορές μας και στα συναισθήματά μας συνεχώς γρονθοκοπούνται. Ο πόλεμος με τον μισητό, μειονεκτικό εχθρό-εαυτό επιζητά αφορμές να μεταφέρει την οργή του, την πίκρα του, την απογοήτευση της αδυναμίας του έξω. Την αυτοτιμωρία που αισθάνεται πως διψά τη μετατρέπει σε τιμωρία κατά άλλου. Για άλλη μια φορά να ρίξει το φταίξιμο μακριά, σαν ασθένεια μολυσματική, σαν βρόμικο ρούχο, να γλιτώσει απ’ την αυτομομφή και τη φριχτή ενοχή. Και όσο πιο απλός και αγαθός είναι ο απέναντι, τόσο θα του θυμώνει, όπως θυμώνουμε με τον καθαρό καθρέφτη μας όταν τον κοιτάμε και μας στέλνει πίσω, ως είδωλο, ένα τέρας. Υπάρχουν πλάσματα τόσο καθαρά που μας φτιάχνουν καθρέφτη, χωρίς να μιλούν, χωρίς να κάνουν τίποτα εξαιρετικό. Μόνο με το βλέμμα, με το χαμόγελο, με τη λάμψη που έρχεται από μέσα τους. Κάποιοι αναζητούν να πλησιάσουν τέτοια πρόσωπα, να καθρεφτιστούν, και κάποιοι τρέχουν μακριά τους, συκοφαντώντας τα, μέσα στο μυαλό τους έστω, για δικαιολογία.

Η Σίλβι και ο Καρλ είναι φίλοι από τότε που ήταν μωρά. Έπαιζαν μαζί και ο Καρλ την αποκαλούσε «το κορίτσι του» και η Σίλβι «το αγόρι της». Έκαναν όνειρα ότι κάποια μέρα θα σπουδάσουν μαζί, θα παντρευτούν, θα κάνουν παιδιά και θα ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Όταν όμως φτάνουν στην εφηβεία, τα πράγματα αρχίζουν ν’ αλλάζουν. Ο Καρλ αποκτά έναν καινούριο φίλο, τον Πολ, και περνούν πολλές ώρες μαζί. Η Σίλβι νιώθει πως τα συναισθήματά του απέναντί της έχουν αλλάξει. Και αναγκάζεται να παραδεχτεί ότι ίσως να μη μοιράζονται πια τα ίδια όνειρα. Άραγε, αν τα όνειρα δε γίνουν πραγματικότητα, μπορεί η αληθινή φιλία να της δώσει χαρά και ευτυχία; Μια ιστορία για την πρώτη αγάπη και την πρώτη ερωτική απογοήτευση, δοσμένη με το μοναδικό τρόπο της βραβευμένης Τζάκλιν Ουίλσον.

Μια όμορφη βραδιά, στην πόλη Καχάνι της χώρας του Αλίφμπεη, συμβαίνει κάτι τρομερό: ο Ρασίντ, ο παραμυθάς πατέρας του δωδεκάχρονου Λούκα, πέφτει ξαφνικά και ανεξήγητα σε βαθύ ύπνο. Τίποτα και κανείς δεν μπορεί να τον ξυπνήσει. Για να τον σώσει, ο Λούκα πρέπει να ξεκινήσει ένα ταξίδι στον Κόσμο της Μαγείας και να έρθει αντιμέτωπος με ένα σωρό φαντασμαγορικά εμπόδια, προκειμένου να κλέψει τη Φωτιά της Ζωής, μια αποστολή ιδιαίτερα επικίνδυνη και σχεδόν ακατόρθωτη. Με το βιβλίο Ο ΧΑΡΟΥΝ ΚΑΙ Η ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ, αφιερωμένο στον πρώτο γιο του, ο Σάλμαν Ρούσντι απέδειξε ότι είναι ένας από τους καλύτερους σύγχρονους συγγραφείς μύθων. Με τη συνέχεια, την ιστορία του Λούκα, την οποία αφιερώνει στον δεύτερο γιο του, μας επιβεβαιώνει ότι εξακολουθεί να βρίσκεται στην κορυφή, προσφέροντας ένα κείμενο γεμάτο λυρισμό και αφηγηματική ένταση.

Η Ρόζα μια ζωή προσπαθούσε να φεύγει… Πρώτα από τους γονείς της, που ήθελαν να ζήσει σύμφωνα με τις αυστηρές αρχές τους. Στη συνέχεια από τη ζωή της με τον Φλάβιο, τον άντρα που ερωτεύτηκε παθιασμένα και παντρεύτηκε μα που το πνεύμα του και το κορμί του την είχανε κάνει σκλάβα τους. Ακόμα κι όταν η Ρόζα βρίσκει στον σεξουαλικά επαμφοτερίζοντα νεαρό Νικόλα τον άνθρωπο που μαζί του θα μπορούσε να ξεκινήσει κάτι καινούργιο, έρχεται και πάλι αντιμέτωπη με την τάση της για φυγή. Ούτε ο Φλάβιος δείχνει διατεθειμένος να την αφήσει ελεύθερη, αλλά ούτε και ο Νικόλας έχει την ωριμότητα να της προσφέρει ένα ουσιαστικό μέσο απόδρασης. Και η Ρόζα σπαρταρά, ίδια με φυλακισμένο πουλί, αναζητώντας τον δικό της δρόμο. Θα τον βρει όταν αποδεχτεί ποιος τελικά υπήρξε ο άντρας της ζωής της. Και, κυρίως, όταν τολμήσει να ακούσει ως το τέλος εκείνον το θρύλο που μιλά για το πώς ένας μεγάλος έρωτας ολοκληρώνεται όταν γίνεται ένα μεγάλο έργο τέχνης.

Δεν μπορεί, θα στρώσει! Αναρωτιέμαι πόσες φορές άραγε καθένας από μας είπε αυτή τη φράση, που φανερώνει την ελπίδα πως ό,τι μας πονάει θα φύγει, ή θ’ αλλάξει, ή ως διά μαγείας θα χαθεί… Αυτό που ζη��άμε τέτοιες στιγμές είναι ίσως ένας καφές κι έν�� γλυκό του κουταλιού. Αυτή ακριβώς η αντίθεση του γλυκού με το πικρό είναι τελικά η ίδια η ζωή. Έτσι μας δίνονται οι στιγμές. Ποσά αντιστρόφως ανάλογα. Εκεί που βρίσκεται το γέλιο, παραμονεύει το δάκρυ… Κι αν κάπου μέσα στα κείμενα βρείτε τον εαυτό σας, αν κάπου ανάμεσα στις γραμμές τους κάτι θυμηθείτε, σας κερνάω καφέ και γλυκό του κουταλιού… Εσείς μένει να πείτε: «Δεν μπορεί, θα στρώσει!»

Η Μυρσίνη, καρπός του παράφορου έρωτα ενός Μακεδόνα και μιας Τσιγγάνας, μεγαλώνει ανάμεσα στους διαφορετικούς κόσμους του πατέρα και της μητέρας της, νιώθοντας πως δεν ανήκει απόλυτα σε κανέναν. Στα εννιά της χρόνια, όταν την εγκαταλείπει η μητέρα της, η μικρή Μυρσίνη πρέπει ν’ αντιμετωπίσει ολομόναχη το παράξενο χάρισμά της, την έκτη αίσθηση που έχει κληρονομήσει από την τσιγγάνα προγιαγιά της. Αδυνατώντας να διαχειριστεί ένα χάρισμα που το βλέπει σαν κατάρα, το καταπιέζει και εντάσσεται στον κόσμο του πατέρα της. Πολλά χρόνια αργότερα, γυναίκα πια, επισκέπτεται για πρώτη φορά με το μνηστήρα της τον τόπο καταγωγής της για να τακτοποιήσει τις κληρονομικές της υποθέσεις. Κι εκεί γνωρίζει τον Στέφανο Βρεττό, έναν άντρα που ανατρέπει όλες τις βεβαιότητες της ζωής της. Στη φθινοπωρινή Μακεδονία, ο διαισθητικός της εαυτός αφυπνίζεται έπειτα από ένα λήθαργο που κράτησε είκοσι χρόνια. Κι ενώ η Μυρσίνη παλεύει με τα χαώδη συναισθήματά της, ένας άγνωστος εχθρός επιβουλεύεται τη ζωή της…

Ένα πανέμορφο λεύκωμα για να φυλάξετε στις σελίδες του όλες τις πολύτιμες αναμνήσεις σας από τις πρώτες μέρες του μωρού σας μέχρι και τα τρία του χρόνια. Με τρυφερές φωτογραφίες και υπέροχα εικονογραφημένες σελίδες, ώστε να αποτυπώσετε όλες τις μοναδικές στιγμές που μοιράζεστε με το αγοράκι σας, θα είναι ένα ενθύμιο πραγματικός θησαυρός για σας και το μωρό σας.

Με τις κούκλες της και μέσα από τις ζωγραφιές της η Νεφέλη ταξιδεύει παντού. Από την Χώρα του Ποτέ ως το Νησί του Παντός. Εκεί, συναντά τους ήρωες των παραμυθιών, παίζει και ανακαλύπτει τον Αχιλλέα και τη δική της καλή νεράιδα, ανεβαίνει και κατεβαίνει βουνά, σχεδιάζει κι αλλάζει μαζί τους το μέλλον. Γιατί το Θαύμα της Τέχνης κάνει ως και αυτά τα γοβάκια της Σταχτοπούτας αληθινά. Ένα παραμυθένιο ταξίδι στις ιστορίες, στο χρόνο και στα ζωγραφισμένα μας όνειρα, που επαληθεύονται πάντα. Αρκεί να τα πιστέψουμε εμείς!

Ο Ελληνούλης είναι ένα μικρό χάρτινο καραβάκι που το κατασκεύασε ο πατέρας του Κωνσταντίνου για να παίζει μαζί του. Έπειτα από λίγες μέρες, όμως, το καραβάκι μας βαριέται το παιχνίδι μέσα στη λεκάνη με το νερό, και ένα βράδυ που βρέχει καταρρακτωδώς παρασύρεται από τα νερά και πέφτει σ’ ένα μεγάλο και σκοτεινό υπόνομο. Κι εκεί αρχίζει το περιπετειώδες ταξίδι του στο άγνωστο. Άραγε, θα μπορέσει να βγει σώο από εκεί μέσα, ή θα χαθεί για πάντα; Η συνέχεια στο παραμυθάκι μας…

Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, ανάµεσα στο Τορίνο, το Παλέρµο και το Παρίσι, συναντάµε µια υστερική σατανίστρια, έναν αβά που πεθαίνει δύο φορές, µερικά πτώµατα µέσα σ’ έναν υπόνοµο του Παρισιού, έναν Γαριβαλδίνο που ονοµάζεται Ιππόλυτος Νιέβο και χάθηκε στη θάλασσα κοντά στο Στρόµπολι, το ψεύτικο bordereau του Ντρέιφους για τη γερµανική πρεσβεία, τη σταδιακή µεγέθυνση του πλαστογραφήµατος που έγινε γνωστό ως Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών, το οποίο θα εµπνεύσει στον Χίτλερ τα στρατόπεδα εξόντωσης, Ιησουίτες που δολοπλοκούν εναντίον των Μασόνων, Μασόνους, Καρµπονάρους και Ματσινιανούς που στραγγαλίζουν τους παπάδες µε τα έντερά τους, έναν Γαριβάλδη αρθριτικό και στραβοκάνη, τα σχέδια των Μυστικών Υπηρεσιών του Πιεµόντε, της Γαλλίας, της Πρωσίας και της Ρωσίας, τις σφαγές στο Παρίσι της Κοµούνας, όπου ο κόσµος τρώει τα ποντίκια, αηδιαστικά και ρυπαρά στέκια εγκληµατιών οι οποίοι, ανάµεσα στους ατµούς απ’ το αψέντι, καταστρώνουν εκρήξεις κι εξεγέρσεις στις πλατείες, ψεύτικες γενειάδες, ψεύτικους συµβολαιογράφους, ψεύτικες διαθήκες, διαβολικές αδελφότητες και µαύρες λειτουργίες. Σχεδόν τριάντα χρόνια µετά Το όνοµα του ρόδου, το οποίο καθιέρωσε τον Ουµπέρτο Έκο ως έναν από τους σηµαντικότερους λογοτέχνες του εικοστού αιώνα, το πολυαναµενόµενο Κοιµητήριο της Πράγας αποδεικνύει ότι το ταλέντο του ιδιοφυούς Ιταλού διανοούµενου παραµένει αστείρευτο.

Για τον πεντάχρονο Τζακ το Δωμάτιο είναι ο κόσμος. Εκεί γεννήθηκε, εκεί τρώει, εκεί κοιµάται, εκεί παίζει και µαθαίνει µαζί µε τη Μαµά του. Γι’ αυτόν, το Δωµάτιο κρύβει αµέτρητα θαύµατα, πλούσια και ανεξάντλητη τροφή για τη φαντασία του: ο Αυγοφίδης στο Κάτω Από το Κρεβάτι, φτιαγµένος από τσόφλια αυγών, ο φανταστικός κόσµος της Τηλεόρασης, η παρηγορητική ζεστασιά της Ντουλάπας, κάτω από τα κρεµασµένα ρούχα, εκεί όπου η Μαµά τον ασφαλίζει τα βράδια, για την περίπτωση που ο ΣαταΝίκ τούς επισκεφθεί. Το Δωµάτιο είναι σπίτι για τον Τζακ, για τη Μαµά όµως δεν είναι παρά η φυλακή όπου είναι κλεισµένη από τα δεκαεννιά της – εφτά χρόνια τώρα. Με οδηγό την αδιαπραγµάτευτη αγάπη της για το γιο της, η Μαµά έχει δηµιουργήσει για χάρη του µια ολόκληρη ζωή σ’ ένα χώρο µόλις έντεκα τετραγωνικών. Όσο όµως µεγαλώνει η λαχτάρα του Τζακ να γνωρίσει τον κόσµο του, τόσο γιγαντώνεται και η απελπισία της Μαµάς. Το Δωµάτιο είναι η ιστορία της ακαταδάµαστης αγάπης που ανθεί κάτω από τις πιο οδυνηρές συνθήκες˙ του ακριβού σαν διαµάντι δεσµού ανάµεσα σε µητέρα και παιδί. Πρόκειται για ένα καθηλωτικό, εξυψωτικό και συνάµα σοκαριστικό µυθιστόρηµα, µια ιστορία βαθιά ανθρώπινη και αβάσταχτα συγκινητική. Το Δωµάτιο είναι ένα µέρος που δε θα ξεχάσετε ποτέ.

Θες να κάνεις φιλοσοφία; Γράψε ένα μυθιστόρημα. Η προτροπή ανήκει στον Αλμπέρ Καμύ και φαίνεται ότι ακριβώς αυτήν αποφάσισε να ακολουθήσει ο Ουμπέρτο Έκο όταν, πριν από σαράντα χρόνια, ήδη καθιερωμένος ως ακαδημαϊκός, στοχαστής και δοκιμιογράφος, έκανε την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο της μυθοπλασίας με Το Όνομα του Ρόδου. Έργο συγκεντρωτικό και φυγόκεντρο, καμωμένο από μια ετερόκλητη πρώτη ύλη που η εύθυμη μαεστρία του Έκο καταφέρνει να συναρμόσει δημιουργικά, Το Όνομα του Ρόδου εξακολουθεί να μας σαγηνεύει, ακριβώς εξαιτίας αυτής της απροσδιόριστης μορφής που του επιτρέπει να διατελεί στα όρια ανάμεσα στο μυστηριώδες και το αυτονόητο, το αποκρυμμένο και το προφανές, το περιπετειώδες και το αφηρημένο ή το ιδεολογικό. Ελλειπτικό επειδή είναι σωρευτικό ιδιαίτερων ιστορικών -και όχι μόνο- γνώσεων και πληροφοριών, γκρίζο επειδή είναι πλήρες χρωμάτων και ενός απρόσμενου διακόσμου, ανεπίκαιρο και διαχρονικό επειδή εγκαθίσταται σε χρονικές τομές και εγγράφει την αστυνομική, καταιγιστική του πλοκή μέσα στην Ιστορία, το πρώτο μυθιστόρημα του Έκο λειτουργεί, πλέον, ως σημείο αναφοράς για την παγκόσμια λογοτεχνία.

Ο Έκο είναι σαφής: Δεν υπάρχουν ιστορίες χωρίς νόημα. Επειδή, βέβαια, δεν υπάρχουν ζωές χωρίς νόημα. Στο τέταρτο μυθιστόρημά του, ο φιλοπαίγμων Ιταλός σημειολόγος γιορτάζει τη ζωή έτσι όπως όντως είναι, πλήρης νοήματος, συντονισμένη με τον μυστικό ρυθμό μιας αδιάλειπτης διήγησης. Το αφηγηματικό πανηγύρι θεμελιώνεται σε μια γλωσσολαλία που τη σαρκώνει ο Μπαουντολίνο, εύθυμος παραμυθάς, κλέφτης περγαμηνών, χαρισματικός ψεύτης, δυνητικό προσωπείο κάθε μυθιστοριογράφου και, τελικά, αρχέτυπο του ανθρώπου που αναζητά στη ροή του λόγου την πιο προσωπική του ιστορία. Η μυθιστορική περιπέτεια, η μεσαιωνική φαντασμαγορία, η λαϊκότροπη μέθεξη ενός ευάλωτου γλεντιού, η ανεξάντλητη μοτιβική παρουσία του δισκοπότηρου: η σκανταλιάρα ευγλωττία του Έκο διαπρέπει ξανά στο μυθιστόρημα που ονειρεύεται μια βίβλο των ζωντανών, ένα παλίμψηστο που ενεργοποιείται με τη δύναμη της ουτοπίας. Και, βέβαια, είναι η ουτοπία του παρόντος κόσμου αυτή που μας ενδιαφέρει, φερμένη στην κάθε μας μέρα με το μόνο όχημα που την αντέχει˙ την αφήγηση, αυτή την υπέροχη δωρεά νοήματος που τη χαρίζουμε ο ένας στον άλλο με τον πιο απλό και τον πιο ακριβό τρόπο που έχουμε: ιστορώντας.

Για περισσότερα από 3.000 χρόνια, η Μεσόγειος υπήρξε ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα του παγκόσμιου πολιτισμού. Από την εποχή της Τροίας μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα, η ανθρώπινη δράση στην περιοχή της Μεσογείου έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της παγκόσμιας ιστορίας. Η ΜΕΓΑΛΗ ΘΑΛΑΣΣΑ του Ντέιβιντ Αμπουλάφια είναι η πρώτη πλήρης ιστορική μελέτη για τη διαχρονική περιπέτεια των λαών της Μεσογείου από την εποχή της ανέγερσης του μυστηριώδους ναού στη Μάλτα γύρω στο 3.500 π.Χ. μέχρι και την πρόσφατη, εκ νέου επινόηση των μεσογειακών ακτών ως τουριστικού προορισμού. Ο Αμπουλάφια περιγράφει εκείνες τις πόλεις οι οποίες άσκησαν ιδιαίτερη επίδραση ή ταυτίστηκαν με συγκεκριμένες ιστορικές περιόδους - πόλεις όπως η Αλεξάνδρεια, η Βενετία και η Θεσσαλονίκη. Αποδίδει την ακμή τους στην ικανότητά τους να γίνονται κέντρα συνύπαρξης πολλών διαφορετικών λαών, θρησκευμάτων και εθνικών ταυτοτήτων. Επιπλέον, παρουσιάζει την ιστορία συγκεκριμένων πληθυσμών καθώς και προσωπικοτήτων, οι οποίες προσδίδουν ζωντάνια και αμεσότητα στις ευρύτερες εξελίξεις που αναφέρονται στο βιβλίο - λόγου χάρη οι Μουσουλμάνοι και οι Εβραίοι προσκυνητές που κατευθύνονταν ανατολικά, ξεκινώντας από την Ισπανία του 12ου αιώνα, βασιλείς της Σικελίας, Οθωμανοί σουλτάνοι και ναύαρχοι από τη Βρετανία, τη Γαλλία και την τσαρική Ρωσία. Η ΜΕΓΑΛΗ ΘΑΛΑΣΣΑ απλώνεται σε όλη την ιδιόμορφη έκταση της Μεσογείου, από το Γιβραλτάρ μέχρι τη Συρία, από τη Γένοβα μέχρι την Τυνησία, δίνοντας έμφαση στη σύγκρουση και την αντίθεση, εθνική, γλωσσική, θρησκευτική και πολιτική. Έτσι, χαρτογραφεί τον τρόπο με τον οποίο η Μεσόγειος έγινε «πιθανόν ο πιο κατάλληλος χώρος για αλληλεπίδραση πολιτισμών και λαών σε ολόκληρο τον πλανήτη».

Αγγέλα, Μέλπω, Αριάδνη. Η μια απέναντι από την άλλη μέχρι χτες. Η μια δίπλα στην άλλη τώρα. Γυναίκες και μάνες του Εμφυλίου, τραγικές μορφές, σύμβολα και σημεία των πικρών καιρών, Ιστορία ζωντανή, αργασμένη στα πρόσωπα, στα βλέμματα, στις καρδιές τους. Μετά τον εμφύλιο σπαραγμό στα πεδία των μαχών, ένας εμφύλιος σπαραγμός στις ζωές των ανθρώπων˙ στις σχέσεις, στις φιλίες, στις οικογένειες. Μαύρες μαντίλες και χιλιάδες απουσίες απ’ τη μια μεριά. Κόκκινες σημαίες κι εκατοντάδες εκτελέσεις απ’ την άλλη. Σκύλλα και Χάρυβδη. Μετεμφυλιακή δεξιά εξουσία και αυταρχικά κομμουνιστικά καθεστώτα, παρακράτος, προσφυγιά, κόμμα, παιδομάζωμα, διώξεις, φυλακές κι εξορίες. Ένας λαός χωρισμένος στα δυο, ματωμένος, γονατισμένος. Ένας λαός θυσία, μια παράλογη θυσία χωρίς νικητές και ηττημένους, χωρίς θύτες και θύματα. Μα κι ένας λαός που πορεύεται στους καιρούς της μνήμης παλεύοντας να σταθεί όρθιος, ν’ αντικρίσει ήλιο κι ελπίδα. Ο λαός μας.