Δώρα για Δασκάλα

Ίσως σε καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα η εβραϊκή παρουσία δεν παρουσιάζει τέτοια ποικιλομορφία και ενδιαφέρον όσο στην Ελλάδα. Tα πρώτα ίχνη της ανιχνεύονται κατά την αρχαιότητα. Πιθανόν πρόκειται για τις παλαιότερες εβραϊκές κοινότητες επί ευρωπαϊκού εδάφους. Εξελληνισμένοι Ρωμανιώτες, Σεφαραδίτες της Δυτικής Μεσογείου και Ασκεναζίτες της Κεντρικής Ευρώπης δημιουργούν ένα μοναδικό και πολύχρωμο μωσαϊκό κοινοτήτων, στο οποίο καθεμία αποτελεί αναπόσπαστη ψηφίδα, με τη δική της συναρπαστική ιστορία. Η Θεσσαλονίκη ως η Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων, τα Ιωάννινα ως πρωτεύουσα των Ρωμανιωτών, τα Χανιά, η Κέρκυρα, η Ρόδος, το Διδυμότειχο, η Χαλκίδα, η Κομοτηνή, η Λάρισα, o Bόλος, η Καβάλα, η Αθήνα, όλες μαζί αλλά και κάθε κοινότητα ξεχωριστά αναδεικνύονται ως αναπόσπαστο κομμάτι του Ελληνισμού και της πλούσιας ιστορίας της χώρας. Για πρώτη φορά, καταβάλλεται προσπάθεια να παρουσιαστεί επιστημονικά στην ελληνική βιβλιογραφία μια πλήρης και συνολική εικόνα της ιστορίας των Εβραίων της Ελλάδας, μέσα από μαρτυρίες, φωτογραφίες, ποιήματα και τραγούδια από τη στιγμή που εμφανίστηκαν στον ελλαδικό χώρο μέχρι το Ολοκαύτωμα και μετέπειτα. Επιχειρείται, επίσης, να αναδειχτεί σε όλο της το εύρος η συμβολή των Ελλήνων Εβραίων στην οικονομική, πολιτιστική, πνευματική και πολιτική ζωή της Ελλάδας, αλλά και να «αποκαλυφθούν» οι χρυσές και οι μαύρες σελίδες της συμβίωσης των Ελλήνων Εβραίων με τους χριστιανούς.

Μια ιστορία που αναδεικνύει τρεις αρετές με τις οποίες οι νεαροί αθλητές –και όχι μόνο– μπορούν να πετύχουν τους στόχους τους: πίστη στις δυνάμεις τους, συνέπεια στις υποχρεώσεις τους, υποµονή ώσπου το όνειρό τους να γίνει πραγματικότητα.

Η υπόθεση εκτυλίσσεται το 1907, όταν ο Μακεδονικός Αγώνας βρισκόταν στο απόγειό του και οι Έλληνες μακεδονομάχοι, καπετάν Άγρας και καπετάν Νικηφόρος, έχουν εξασφαλίσει σημαντικές επιτυχίες με τις οποίες υποστηρίζονται οι διωκόμενοι ελληνικοί πληθυσμοί. Όμως, οι Βούλγαροι κομιτατζήδες αποδεικνύονται βίαιοι και σκληροί αντίπαλοι, και οι ηρωικοί Έλληνες αγωνιστές, προερχόμενοι από την ελεύθερη Ελλάδα, μαζί με τους ντόπιους πρέπει να συνεχίσουν να μάχονται για να αντεπεξέλθουν σε έναν δύσκολο και άνισο αγώνα. Μέσα σε αυτά τα ιστορικά γεγονότα και δίπλα στα πραγματικά ιστορικά πρόσωπα μπλέκονται και οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες -κυρίως τα παιδιά, ο Αποστόλης και το τρυφερό «Βουλγαράκι», ο Γιωβάν. Η ιστορία, λοιπόν, και η διαπαιδαγώγηση σε υψηλά ιδανικά -της φιλοπατρίας, του θάρρους, της φιλαλήθειας και της αξιοπρέπειας- αλλά και η κατανόηση της ανθρώπινης φύσης αποτελούν τον καμβά του ξεχωριστού αυτού ιστορικού μυθιστορήματος, που εκδόθηκε το 1937.

23 Δεκεμβρίου 1971: στο Σικάγο προβλέπεται έντονη κακοκαιρία. Ο Ρας Χίλντεμπραντ, αναπληρωτής πάστορας σε μια φιλελεύθερη εκκλησία των προαστίων, είναι σχεδόν έτοιμος να διαλύσει τον γάμο του στον οποίο πλέον δε βρίσκει χαρά – εκτός αν τον προλάβει η σύζυγός του Μάριον, η οποία επίσης έχει τη δική της μυστική ζωή. Ο μεγαλύτερος γιος τους, ο Κλεμ, επιστρέφει από το κολέγιο, πυρπολημένος από ηθική απολυτότητα και έχοντας προβεί σε μια ενέργεια που θα τσακίσει τον πατέρα του. Η αδερφή του Κλεμ, η Μπέκι, το πλέον δημοφιλές κορίτσι στην τάξη της, γυρίζει την πλάτη της σε ό,τι ήξερε και εντάσσεται στην αντικουλτούρα της εποχής, ενώ ο ιδιοφυής μικρότερος αδελφός, Πέρι, που πουλάει ναρκωτικά σε μαθητές γυμνασίου, αποφασίζει να γίνει καλύτερος άνθρωπος. Καθένας από τους Χίλντεμπραντ αναζητά μια μορφή ελευθερίας που καθένας από τους υπόλοιπους μπορεί να του στερήσει. Τα μυθιστορήματα του Τζόναθαν Φράνζεν διακρίνονται για τους αξέχαστους χαρακτήρες τους και για τις οξυδερκείς παρατηρήσεις τους πάνω στη σύγχρονη αμερικανική πραγματικότητα. Στα Σταυροδρόμια ο Φράνζεν διερευνά την ιστορία μιας γενιάς. Με το χαρακτηριστικό του χιούμορ και τη σύνθετη σκέψη του, αλλά με ακόμα μεγαλύτερη ζεστασιά, δημιουργεί έναν κόσμο που τον νιώθουμε τόσο οικείο. Με συγγραφική μαεστρία οι οπτικές των πρωταγωνιστών εναλλάσσονται, ενώ το συγκρατημένο σασπένς κλιμακώνεται, στην ιστορία μιας οικογένειας από τις Μεσοδυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ σε μια καθοριστική στιγμή ηθικής κρίσης. Το χάρισμα του Τζόναθαν Φράνζεν να συνδέει τη μικρογραφία με την ευρύτερη εικόνα της πραγματικότητας είναι πιο εμφανές από ποτέ.

Μια όμορφη καλοκαιρινή μέρα του 1939, η Κασσιανή κρυφοκοιτάζει πίσω απ’ την κουρτίνα της κάμαράς της το άγνωστο παλικάρι που σιγοπίνει τον καφέ του στην αυλή των γειτόνων τους, δίχως να υποψιάζεται ότι είναι ο άντρας που θα σφραγίσει τη ζωή της. Η δεκαπεντάχρονη κοπέλα ασφυκτιά στην επαρχία, στη σκιά του αυστηρού ιεροκήρυκα πατέρα της. Ο δεκαοχτάχρονος Λυκούργος, απ’ την άλλη, οραματίζεται το μέλλον του στο πανεπιστήμιο της πρωτεύουσας. Τους δυο νέους θα ενώσει ένα εφηβικό φιλί και μια βάρβαρη τιμωρία. Θα τους χωρίσουν οι δικές του επιλογές κι η Ιστορία. Στα χρόνια που τους περιμένουν η Κασσιανή θα υποχρεωθεί να επωμιστεί βάρη που δεν της έπρεπαν. Αντιμέτωπη μ’ ένα κράτος εχθρικό και μια κοινωνία ματωμένη, θα αισθανθεί συχνά ότι σταυρώνεται για λάθη εκείνου κι ότι το στεφάνι που κάποτε της φόρεσε είναι φτιαγμένο απ’ τον αγκαθωτό ασπάλαθο, που χρησιμοποιούν στον τόπο της για φράχτη ή για προσάναμμα. Στο κλειστοφοβικό σύμπαν του νέου κόσμου της θ’ αναγκαστεί ν’ απαρνηθεί ακόμη κι αυτή τη γυναικεία της υπόσταση, μέχρι τη μέρα που θα διαπιστώσει πως κάτι τέτοιο είναι ανέφικτο. Μια επαρχιακή πόλη απ’ τη μεταξική Ελλάδα μέχρι τη μετεμφυλιακή της δεκαετίας του ’50. Ένα ζευγάρι παρασυρμένο απ’ τις μπόρες των καιρών. Ένα στεφάνι φτιαγμένο από ασπάλαθο.

Άκουσα σειρήνες να ουρλιάζουν. Το φώτα τους με τύφλωσαν. Περιπολικά σταμάτησαν απότομα κοντά μου. Τα φρένα τους στρίγκλισαν. Προσπάθησα να βρω μια διέξοδο, να ξεφύγω. Άρχισα να τρέχω. Προς το πουθενά, προς το σκοτάδι. Έστριψα σε ένα στενό, δίπλα στο ξενοδοχείο. Και συνέχισα να τρέχω. Όταν πίστεψα πως τα είχα καταφέρει, όταν σταμάτησα να πάρω μια ανάσα, κάποιος με άρπαξε άγρια από το μπράτσο. «Αστυνομία! Ψηλά τα χέρια! Συλλαμβάνεσαι!» μου φώναξε. Γύρισα προς το μέρος του αλαφιασμένη. Ήταν ο Νικόλας! Ο άντρας που αγαπούσα. Ο άντρας που μου είχε ζητήσει να γίνω γυναίκα του. Κρατούσε στο χέρι του ένα πιστόλι. Και με σημάδευε. Η Βαλέρια είναι κλέφτρα. Ένας θηλυκός Ρομπέν των Δασών. Ο Νικόλας είναι αστυνομικός. Ανάμεσά τους φουντώνει ένας έρωτας φωτιά∙ σε ένα μυθιστόρημα γεμάτο ανατροπές που χορεύει πεντοζάλι, ανάμεσα στην αλήθεια και τη φαντασία, στο παρόν και το παρελθόν∙ στον έρωτα μιας Κρητικοπούλας κι ενός Γερμανού, στα χρόνια του πολέμου. Και ταξιδεύει με το Οριάν Εξπρές της καρδιάς μας στην αγκαλιά του ήλιου. Γιατί τη ζωή μας τη ζούμε στις πιο μικρές ευτυχισμένες μας στιγμές. Και γιατί αξίζει να γίνουμε ήλιοι για να φωτίσουμε τους σβησμένους ήλιους των άλλων…

Ένα μυθιστόρημα γεμάτο ανατροπές που ταξιδεύει με το Οριάν Εξπρές της καρδιάς μας στην αγκαλιά του ήλιου. Γιατί τη ζωή μας τη ζούμε στις πιο μικρές ευτυχισμένες μας στιγμές. Και γιατί αξίζει να γίνουμε ήλιοι για να φωτίσουμε τους σβησμένους ήλιους των άλλων…

Ο τύπος είναι παράξενα ντυμένος και τα σχετικά. Γάλλος… ή Βέλγος. Περίεργος τύπος, αλλά είναι σίγουρα… όλα τα λεφτά. Λίγες εβδομάδες μετά τον γάμο του με μια όμορφη νεαρή χήρα, ο Γκόρντον Κλόαντ βρίσκει τραγικό θάνατο κατά τη διάρκεια ενός αεροπορικού βομβαρδισμού στο Λονδίνο. Μέσα σε μια νύχτα η πρώην κυρία Άντερχεϊ γίνεται η μοναδική κληρονόμος της οικογενειακής περιουσίας των Κλόαντ. Δεν περνάει πολύς καιρός και ο Ηρακλής Πουαρό δέχεται την επίσκεψη της κυρίας Κλόαντ, της γυναίκας του αδελφού του νεκρού, η οποία ισχυρίζεται ότι τα πνεύματα την προειδοποίησαν πως ο πρώτος σύζυγος της κυρίας Άντερχεϊ είναι ακόμη εν ζωή. Ο Πουαρό αντιμετωπίζει με καχυποψία το αίτημά της να βρει τον κύριο Άντερχεϊ με την καθοδήγηση των πνευμάτων και μόνο. Ωστόσο, αυτό που τον προβληματίζει περισσότερο είναι το αληθινό κίνητρο της γυναίκας που τον προσέγγισε.

Η μικρή Αρετή πηγαίνει για διακοπές στη γιαγιά της, στο Καρπενήσι. Η γιαγιά Αρετή το ’χει βάλει σκοπό να μάθει στην εγγονή της να χρησιμοποιεί το γιογιό. Και όλα φαίνεται να συμμαχούν μαζί της: τα ωραία παραμύθια, τα γουστόζικα βρακάκια, τα φρεσκοψημένα κουλουράκια, οι ιστορίες από τα παλιά, ακόμα και τα παιχνιδιάρικα σαλιγκαράκια!

Αυτή είναι η ιστορία της Όρα, μιας γυναίκας που προσπαθεί να σώσει με τον δικό της τρόπο τον δευτερότοκο γιο της, διασχίζοντας με τα πόδια το Ισραήλ, από την Ιερουσαλήμ ως τη Γαλιλαία, με σύντροφό της τον φίλο και εραστή των νεανικών της χρόνων Άβραμ. Καθώς περιπλανιέται αποφεύγοντας να μάθει τα κακά νέα για την τύχη του παιδιού της στο μέτωπο, η Όρα αναθυμάται και ανασταίνει μέσα από την αφήγησή της τη ζωή του, αλλά και την πορεία της χώρας στην οποία ζει – από τον Πόλεμο των Έξι Ημερών έως τις μέρες μας. Ως η φωνή της συνείδησης του γιου και της πατρίδας της, την οποία όμως κανείς από τους δύο δε θέλει να ακούσει, αυτή η μητέρα βρίσκεται στο επίκεντρο του συγκλονιστικού αντιπολεμικού αριστουργήματος που, κατά τραγική σύμπτωση, ταυτίστηκε με την ιστορία της ζωής του συγγραφέα του.

Είναι αδύνατον να καθορίσουμε με ακρίβεια τι είναι ποίηση∙ γιατί η γραφή της μας ξεφεύγει. Ο Άγγλος ποιητής John Keats σ’ ένα γράμμα του έλεγε ότι ο ποιητής δεν υπάρχει. Είναι ένας χαμαιλέων που προσαρμόζεται σε όλα τα περιβάλλοντα και τα είδη της ποιητικής γραφής. Επίσης μπορούμε να πούμε ότι ο ποιητής είναι όπως ο ψαράς που ρίχνει το δίχτυ του και πιάνει λέξεις, φράσεις, τις οποίες κατόπιν ανασκευάζει σε ποιήματα. Οι λέξεις αυτές μπορεί να είναι τρέχουσες ή σπάνιες, αναλόγως τι θέλει να παρουσιάσει. Εκεί επεμβαίνει ο προσωπικός χαρακτήρας του γράφοντος που ονομάζουμε ύφος. Πάντως τα ποιήματα δεν είναι παθητικά αποκυήματα της φαντασίας, αλλά ένα σύνολο που ενεργεί κι αλλάζει την πραγματικότητα πλουτίζοντάς την με νέες προοπτικές. Όσο για την ερμηνεία της σημασίας του κάθε ποιήματος, αυτό θα το κρίνει ο αναγνώστης ανάλογα με τις ευαισθησίες του.

Τον σκληρό χειμώνα του 1946, στη μεταπολεμική Γερμανία, η Ρέιτσελ Μόργκαν καταφτάνει στα χαλάσματα του Αμβούργου μαζί με τον γιο της, Έντμουντ, τον μοναδικό που επέζησε από τη λαίλαπα του πολέμου. Εκεί σμίγει ξανά με τον σύζυγό της, Λιούις, Βρετανό συνταγματάρχη που συμμετέχει στην ανοικοδόμηση και αποκατάσταση της ρημαγμένης πόλης. Φτάνοντας, όμως, στο νέο της σπίτι, η Ρέιτσελ αιφνιδιάζεται από την τολμηρή απόφαση του συζύγου της: θα μοιράζονται το μεγάλο οίκημα με τους προηγούμενους ιδιοκτήτες του, έναν Γερμανό χήρο και τη δύστροπη κόρη του. Σε αυτή την τεταμένη ατμόσφαιρα, η εχθρότητα και ο θρήνος θα δώσουν σταδιακά τη θέση τους στο πάθος και στην προδοσία. Μια βαθιά συγκινητική ιστορία για μια αγάπη που γεννιέται από το μίσος.

Το απρόβλεπτο της ζωής στη ζωή μιας γυναίκας μέχρι χθες ευτυχισμένης. Η Ηρώ, μέσα σε λίγες στιγμές, έντρομη ανακαλύπτει το παράλληλο σύμπαν που λειτουργούσε δίπλα στον καλό γάμο της. Θα χωρίσει, θα απομονωθεί, θα αρρωστήσει, θα διαλυθεί. Μόνο που το απρόβλεπτο της χρωστάει ακόμη μια κοσμογονία. Σε σύντομο ταξίδι φυγής στην ανοιξιάτικη Βαρκελώνη, θα συναντηθεί τυχαία με τον Ανδαλουσιανό Χοακίν και θα βαδίσουν μαζί, αληθινά μαζί, στις μοναξιές τους. Γιατί ένας άλλος άνθρωπος στον δρόμο σου ίσως να έρχεται για να ανατρέψει τη ρημαγμένη πίστη σου στην αγάπη. Κάποιος ξένος και ανύπαρκτος μέχρι χθες ίσως μεταμορφώσει όσα νόμιζες, και ευτυχώς!

Αν ξοδεύεις σε λόγια όλη σου την ενέργεια, δε σου μένει πολλή για πράξεις. Λαχταρώντας την περιπέτεια, ο Τόμι και η Τάπενς δε διστάζουν στιγμή όταν τους προτείνεται να αναλάβουν το Διεθνές Γραφείο Ιδιωτικών Ερευνών Μπλαντ. Κι έτσι, αφού θριαμβεύουν βρίσκοντας το χαμένο ροζ μαργαριτάρι, η μια συναρπαστική υπόθεση διαδέχεται την άλλη για το δαιμόνιο ζεύγος: μια δολοφονία σε γήπεδο γκολφ· μυστηριώδη μηνύματα στις προσωπικές αγγελίες των εφημερίδων, ακόμα και η κατά τα φαινόμενα αθώα αποστολή ενός κουτιού με σοκολατάκια.

ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΥΣ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ ΤΗ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΑΡΙΕΡΑ ΤΟΥ ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΟΛΑΥΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΦΟΠΛΙΣΤΙΚΗ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΜΠΕΣΤ ΣΕΛΕΡ ΤΩΝ New York Times, USA Today, Los Angeles Times ΚΑΙ Publisher’s Weekly Με τη μοναδική του ικανότητα να λέει ιστορίες, ο Γούντι Άλεν μάς γυρίζει πίσω στην παιδική του ηλικία στο Μπρούκλιν· στα πρώτα χρόνια της αμερικανικής τηλεόρασης, όταν εργάστηκε ως ευθυμογράφος σε τηλεοπτικές επιθεωρήσεις στο πλευρό θρυλικών μορφών, όπως ο Μελ Μπρουκς και ο Νιλ Σάιμον· στα κλαμπ όπου εμφανιζόταν ως αυτοσχεδιαστικός κωμικός παλεύοντας να αναγνωριστεί το ταλέντο του και να βρει τον δρόμο προς την επιτυχία. Κι ύστερα μας ταξιδεύει στον κόσμο των κινηματογραφικών πλατό, όταν πλέον άρχισε να γυρίζει τις πρώτες του κωμωδίες (Ζητείται εγκέφαλος για ληστεία, Μπανάνες, Τα πάντα γύρω από το σεξ), και μας ξεναγεί στην εξηντάχρονη παραγωγικότατη καριέρα του στο σινεμά, από τις κλασικές ταινίες του (Ο νευρικός εραστής, Μανχάταν, Η Χάνα και οι αδελφές της) ως τις πιο πρόσφατες (Μεσάνυχτα στο Παρίσι, Μια βροχερή μέρα στη Νέα Υόρκη). Παράλληλα μας μιλά για τους γάμους του, τους έρωτές του και τις διάσημες φιλίες του, για την τζαζ μουσική που αγαπά να παίζει, για τα βιβλία του και τα θεατρικά του έργα, ενώ μαθαίνουμε για τους δαίμονές του, τα λάθη και τις επιτυχίες του και για τους ανθρώπους που τον σημάδεψαν.

Προσφυγικά Σαλονίκης· την ορφάνια του μικρού Θεμιστοκλή απαλύνουν ξένα, ευλογημένα χέρια, όμως αγκάθι απομένει μέσα του η άγνωστη καταγωγή του. Εμφύλιος, Σκρα· τα μελλούμενα απ’ τα χείλη μιας γυναίκας τον οδηγούν στην Τήνο, στον μεγάλο έρωτα και στον μεγάλο πόνο. Ο Θεμιστοκλής, με τον νεογέννητο γιο του, Άλκη, ψάχνει τρόπο και τόπο να στεγάσει τη δυστυχία τους. Θα τους υποδεχτεί η ταραγμένη Αθήνα του ’50 κι αργότερα μια παράξενη επαρχιακή κωμόπολη, η Επίκληρος. Από το σπίτι της φιλόξενης Μικρασιάτισσας Λένας θα βρεθούν σ’ εκείνο της μελαγχολικής Ελένης, και από την άδολη προσφορά θα οδηγηθούν στον τόπο όπου ένας ιδιότυπος ρατσισμός θα τους πληγώσει, δημιουργώντας δυνατές φιλίες και αβυσσαλέα μίση. Καθώς τα χρόνια κυλούν, ο Θεμιστοκλής και ο συγκλονιστικός Άλκης, η Ελένη, η Ερατώ και η Θάλεια θα βρεθούν μπλεγμένοι στο γαϊτανάκι του πόνου, του έρωτα και του μίσους, και θα βιώσουν τα όρια της προσφοράς και της θυσίας. Άνθρωποι χτυπημένοι από τη μοίρα και τη ζωή αφήνουν τ’ αχνάρια τους σε μια Ελλάδα που πληγώνεται και πληγώνει, αναζητώντας ταυτότητα και ευτυχία.

Η αδελφή μου… σαν ελαφίνα χαρωπά τρέχει από δω, από κει γυρίζει, μα σαν πεισμώνει –πο, πο!– γαϊδουράκι μού θυμίζει! Ο αδελφός μου… σαν πιγκουίνος περπατάει και πηδά, όποτε θέλει να με κάνει να γελάσω, μα σαν γορίλας φωνάζει δυνατά αν κάποιο απ’ τα παιχνίδια του χαλάσω! Τα αδέλφια μου κι εγώ… είτε σε κλάματα και στενοχώρια, είτε σε γέλια και χαρά, έρχονται πάντα και γινόμαστε του κόσμου η πιο μεγάλη αγκαλιά!

Ολόκληρο το έργο του πολυβραβευμένου λογοτέχνη σε δύο πολυτελείς τόμους-κόσμημα για κάθε βιβλιοθήκη. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει τα εξής: ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΕΛΠΙΣ, ΣΗΜΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ, ΑΡΝΟΥΜΑΙ, ΤΟ ΛΑΘΟΣ.